Banner

ຄວາມ​ສະຫລາດ​ທາງ​ດິ​ຈິ​ຕອນ (Digital Intelligence Quotient : DQ)

ໃນປັດຈຸບັນ ເຕັກໂນໂລຊີ ດີຈີຕອນ, ການສື່ສານຂໍ້ມູນຂ່າວສານ ​ເຂົ້າ​ມາ​ມີບົດ​ບາດ​ສຳຄັນ​ໃນການ​ດຳ​ລົງ​ຊິ​ວິດ​ປະຈຳ​ວັນ​ຂອງຄົນ​ເຮົາ​​ຢ່າງ​ກວ້າງຂວາງ, ໄລຍະຜ່ານມາ ພວກເຮົາອາດຈະເຄີຍໄດ້ຍິນ ແລະ ຄຸ້ຍເຄີຍກັບຄຳວ່າ IQ, EQ, CQ, MQ, PQ, AQ ແລະ SQ ທີ່ໝາຍເຖິງທັກສະ ຫຼື ຄວາມສະຫຼຽວສະຫຼາດໃນດ້ານຕ່າງໆ ເຊິ່ງເມື່ອທຽບກັບໃນຍຸກປັດຈຸບັນແລ້ວ ຄວາມສາມາດ ຫຼື ທັກສະເຫຼົ່ານັ້ນ ຍັງ​ບໍ່​ສາມາດ​ຕອບສະໜອງໄດ້ຕໍ່ກັບຄວາມກ້າວໜ້າຢ່າງກ້າວກະໂດດຂອງເຕັກໂນໂລຊີ ການ​ສື່​ສານຂໍ້ມູນຂ່າວສານ​ໃນ​ຍຸກ​ດິ​ຈິ​ຕອນທີ່ໄຮ້ພົມແດນ. ສິ່ງ​ໜຶ່ງ​ທີ່​ຈຳ​ເປັນ​ຕ້ອງ​ມີ​ເພິ່ມຕື່ມ​ຄື “ຄວາມ​ສະຫລາດ​ທາງ​ດິ​ຈິ​ຕອນ (DQ: Digital Intelligence) ".

ຄວາມ​ສະຫລາດ​ທາງ​ດິ​ຈິ​ຕອນ (Digital Intelligence Quotient: DQ) ຄື ກຸ່ມ​ຂອງ​ຄວາມ​ສາມາດ​ທາງ​ສັງຄົມ, ອາລົມ ແລະ​ ການ​ຮັບ​ຮູ້ ທີ່​ຈະ​ເຮັດໃຫ້​ຄົນ​ເຮົາ​ສາມາດ​ປະເຊີນ​ໜ້າກັບ​ຄວາມ​ທ້າ​ທາຍ​ໃນການດຳລົງຊີວິດ​ໃນ​ຍຸກ​ດິ​ຈິ​ຕອນ ແລະ ​ສາມາດ​ປັບ​ຕົວ​ໃຫ້​ເຂົ້າ​ກັບການດຳລົງ​ຊີວິດໃນໂລກ​ດິ​ຈິ​ຕອນ​ໄດ້. ຄວາມ​ສະຫລາດ​ທາງ​ດິ​ຈິ​ຕອນ ​ແມ່ນການລວມເອົາ​ທັງ​ຄວາມ​ຮູ້, ທັກ​ສະ, ທັດ​ສະນະຄະ​ຕິ ​ແລະ ​ຄ່າ​ນິຍົມ​ທີ່​ຈຳ​ເປັນ​ຕໍ່​ການ​ໃຊ້​ຊີວິດ ​ໃນ​ຖານະ​ຄົນເຮົາກໍເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງ​ໂລກ​ອອນ​ລາຍ, ເວົ້າອີກຢ່າງ​ໜຶ່ງ​ຄື ທັກ​ສະ​ການນຳ​ໃຊ້​ສື່ ​ແລະ​ ການ​ເຂົ້າ​ສັງຄົມ​ໃນ​ໂລກ​ອອນ​ລາຍ. ຄວາມ​ສະຫລາດ​ທາງ​ດິ​ຈິ​ຕອນ (Digital Intelligence Quotient: DQ) ປະກອບ​ໄປ​ດ້ວຍ​ທັກ​ສະ​ສຳຄັນ 8 ດ້ານ ດັ່ງນີ້:

  1. ທັກ​ສະ​ໃນ​ການ​ບົງບອກເອກະລັກຕົວຕົນ​ຂອງ​ຕົນເອງ (Digital Citizen Identity).
  2. ທັກ​ສະ​ໃນ​ການ​ຈັດການ​ຂໍ້​ມູນ​ສ່ວນ​ຕັວ (Privacy Management).
  3. ທັກ​ສະ​ໃນ​ການ​ຄິດ, ​ວິ​ເຄາະ​ ແລະ ມີ​ວິ​ຈາ​ລະນະ​ຍານ​ທີ່​ດີ (Critical Thinking).
  4. ທັກ​ສະ​ໃນ​ການ​ຈັດ​ສັນ​ເວລາ​ໜ້າ​ຈໍ (Screen Time Management).
  5. ທັກ​ສະ​ໃນ​ການ​ຮັບ​ມື​ກັບ​ການຄຸກ​ຄາມ​ທາງ​ໂລກ​ອອນ​ລາຍ (Cyberbullying Management).
  6. ທັກ​ສະ​ໃນ​ການ​​ຈັດການ​ຂໍ້​ມູນ​ທີ່​ຜູ້​ໃຊ້​ງານ​ຖິ້ມ​ໄວ້​ໃນໂລກ​ອອນ​ລາຍ (Digital Footprints).
  7. ທັກ​ສະ​ໃນ​ການ​ຈັດການດ້ານ​ຄວາມ​ປອດ​ໄພ​ຂອງ​ຕົນເອງ​ໃນ​ໂລກ​ອອນ​ລາຍ (Cybersecurity Management).
  8. ທັກ​ສະ​ໃນ​ການ​ໃຊ້​ເຕັກໂນໂລຊີ​ຢ່າງ​ມີຈາລິຍະ​ທຳ (Digital Empathy).

ສຳລັບທັກ​ສະ​ໃນ​ການ​ຄິດ​, ວິ​ເຄາະ​ ແລະ ມີ​ວິ​ຈາ​ລະນະຍານ​ທີ່​ດີ (Critical Thinking) ຖື​ວ່າ​ເປັນ​ໜຶ່ງ​ໃນ​ທັກ​ສະ​ທີ່​ສຳຄັນ​ ​ຕໍ່​ການຕິດຕໍ່​ສື່​ສານ​ໃນ​ໂລກ​ອອນ​ລາຍປັດຈຸບັນ.

Critical Thinking ນັ້ນ ປະກອບ​ດ້ວຍ 3 ສ່ວນ​ຫຼັກ ຄື (1) ການທໍາ​ຄວາມ​ເຂົ້າໃຈ (Understanding), (2) ການ​ວິ​ເຄາະ (Analysis) ແລະ (3) ກາ​ນຫາຂໍ້ສະຫຼຸບ (Inference).

ລັກສະນະ​ຄົົນທີ່​ບໍ່​ມີ Critical Thinking ຈະ​ເປັນ​ຄົນ​ແບບໃດ? ໃນ​ຍຸກ​ປັດຈຸບັນ ມີ​ການ​ຕິດ​ຕໍ່​ສື່​ສານ​ຜ່ານ​ສື່ສັງຄົມອອນລາຍ (social media) ຢ່າງກວ້າງຂວາງ ບໍ່​ວ່າ​ຈະ​ເປັນ Facebook, Line, Twitter ແລະ ອື່ນໆ, ບາງເທື່ອ​ເຮົາ​ໄດ້ຮັບ​ການ​ແຊ​ ຫຼື ການແບ່ງປັນ​ຂໍ້​ມູນຂ່າວສານ ​ທີ່​ສົ່ງ​ຕໍ່​ໆກັນ​ມາຫຼາຍໆຄັ້ງ, ເຊິ່ງຖ້າ​ເຮົາ​ແຊ​​ຕໍ່ ຫຼື ນຳໄປເຜີຍແຜ່ຕໍ່ ໂດຍ​ບໍ່​ຄິດຄຳນຶງເຖິງວ່າ​ເຮົາຄວນ​ກວດ​ສອບທີ່ໄປທີ່ມາຂອງ​ຂໍ້​ມູນ ຫລື ​ຕັ້ງ​ຄຳ​ຖາມ​ກັບ​ຂໍ້ມູນເຫຼົ່ານັ້ນສາກ່ອນ ນັ້ນ​ກໍ​ສະແດງ​ວ່າ​ເຮົາ​ກຳ​ລັງ​ເປັນ​ຄົົນທີ່​ບໍ່​ມີ Critical Thinking.

ການທີ່ຈະສາມາດເອີ້ນວ່າ ​ເປັນ​ຄົນທີ່​ມີ Critical Thinking ໄດ້ນັ້ນ ຢ່າງໜ້ອຍຄວນປະຕິບັດໄດ້ດັ່ງນີ້:

  1. ຝຶກ​ຕົນ​ເອງ​ໃຫ້ເປັນ​ຄົນ​ມັກຕັ້ງຂໍ້ສົງ​ໄສ ໂດຍ​ຕັ້ງ​ຄຳ​ຖາມ​ຕໍ່​ສິ່ງ​ຕ່າງ ໆ ໃຫ້​ຫລາຍ​ຂຶ້ນ.
  2. ຝຶກ​ການ​ໃຊ້ ‘ເຫດຜົນ’ ຫລາຍກວ່າ ການໃຊ້ອາລົມ ແລະ ອະຄະຕິ.
  3. ສ້າງ​ຕົນເອງ​ໃຫ້​ມີ​ການ​ຄິດ​, ມີການ​ເຮັດວຽກທີ່​ມີ​ລະບົບ​ແບບ​ແຜນ.
  4. ຄົ້ນ​ຫາ​ວິທີ​ການ​ຄິດ​ແບບ​ໃໝ່​ໆ, ຄວາມ​ຮູ້​ແບບ​ໃໝ່ ແລະ ​ລອງ​ເອົາມາ​ປັບ​ໃຊ້.

ສິ່ງ​ໜຶ່ງ​ທີ່​ຈະ​ປິດ​ກັ້ນການ​ໄປ​ສູ່ Critical Thinking ຄື​ປາກົດ​ກາ​ນ “Echo Chamber” ຊຶ່ງ​ຈະ​ພົບ​ໄດ້​ເມື່ອ​ເຮົາ​ເຂົ້າ​ສູ່​ສື່ສັງຄົມອອນລາຍຕ່າງໆ (Social media) ໂດຍ​ສ່ວນ​ໃຫຍ່ ຄົນ​ເຮົາ​​ມັກ​ຈະ​ເລືອກ​ຮັບ​ຂ່າວ​ສານ​ຈາກ​ຄົົນທີ່​ມີ​ລົດ​ນິຍົມ​ ແລະ ​ຄວາມ​ຄິດ​ເຫັນ​ແບບ​ດຽວ​ກັນ ສຸດ​ທ້າຍ​ເຮົາ​ກໍ​ຈະ​ພົບ​ແຕ່​ຄົນ​ສະແດງ​ຄວາມ​ຄິດ​ເຫັນ​ທີ່​ເໝືອນກັບ​ເຮົາ. ຫາກ​ຕ້ອງ​ອອກ​ມາ​ຈາກ​ສັງຄົມ​ເດີມໆ ແນວ​ຄິດ​ແບບ​ເດີມ ລອງ​ຫາ​ຄົນ​ໃນ​ສັງຄົມ​ໃໝ່ ຄິດ​ແບບໃໝ່ ​ທີ່​ຕ່າງ​ໄປ​ຈາກ​ເຮົາ ຈະ​ເຮັດໃຫ້​ເຮົາ​ໄດ້​ພົບແນວຄວາມຄິດໃໝ່ໆ, ​ແງ່​ມຸມ​ໃໝ່ໆຈະ​ຊ່ວຍ​ເປີດ​ຄວາມ​ຄິດ​ຂອງ​ເຮົາ​ໃຫ້​ກວ້າງ​ຂຶ້ນ. ສິ່ງເຫຼົ່ານີ້​ຈະ​ຊ່ວຍ​ໃຫ້​ທັກ​ສະ Critical Thinking ຂອງ​ເຮົາ​ດີ​ຂຶ້ນ​ຢ່າງ​ແນ່ນອນ.

ຕາວັນ 8 ເດືອນຜ່ານມາ