ລະບົບຄອມພິວເຕີ ມີເຄື່ອງມືສຳຄັນທີ່ໃຊ້ປ້ອງກັນອັນຕະລາຍກໍ່ຄື ແອນຕີ້ໄວຣັດ (Antivirus) ຊຶ່ງເຊື່ອວ່າຫຼາຍໆທ່ານກໍ່ໜ້າຈະເຄີຍໄດ້ຍິນ ຫຼື ຮູ້ຈັກມາກ່ອນແລ້ວ ເພາະວ່າມັນເປັນເລື່ຶອງທີ່ຢູ່ກັບເຮົາມາດົນນານຫຼາຍແລ້ວ.
ໃນຄອມພິວເຕີເຄື່ອງແຕ່ລະເຄື່ອງ ຈະມີລະບົບປະຕິບັດການ (OS : Operating System) ເຊັ່ນ: Microsoft Windows, Linux ແລະໂປຣແກຣມປະຍຸກ (Software) ຕ່າງໆ ທີ່ຕິດຕັ້ງເພື່ອໃຊ້ງານສະເພາະວຽກອີກຫຼວງຫຼາຍ ແຕ່ບໍ່ວ່າຈະເປັນ OS ຫຼູ້ນໃດ ກໍມັກຈະມີຜູ້ບໍ່ຫວັງດີ ທີ່ມັກສ້າງໄວຣັດ (Virus) ເພື່ອເຂົ້າມາໂຈມຕີ ທຳລາຍຂໍ້ມູນ, ປັ່ນປ່ວນ ຫຼື ໂຈນກຳຂໍ້ມູນໃນຄອມພິວເຕີຂອງເຮົາໄດ້ຢູ່ສະເໝີ ໂດຍກູ່ມນີ້ເອີ້ນວ່າແຮັກເກີ (Hacker) ນັ້ນເອງ ແລະ ໃນເນືອໃນບົດຄວາມຕໍ່ໄປນີ້ ຜູ້ຮຽບຮຽງຈະພາມາທຳຄວາມຮູ້ຈັກກັບໄວຣັດຄອມພິວເຕີ ແລະ ແອນຕີ້ໄວຣັດຄອມພິວເຕີ ແມ່ນຫຍັງກັນແທ້.
1. ໄວຣັດ (Virus) ແມ່ນຫຍັງ?
ໄວຣັດຄອມພິວເຕີ (Computer Virus) ຄື ໂປຣແກຣມຄອມພິວເຕີ ຫຼື ຊຸດຄຳສັ່ງ ທີ່ຖືກສ້າງຂຶ້ນໂດຍກຸ່ມທີ່ເອີ້ນວ່າ “ແຮັກເກີ” (Hacker) ຫຼື ກຸ່ມຄົົນທີ່ບໍ່ຫວັງດີ ໂດຍໄວຣັດຄອມພິວເຕີພວກນີ້ຈະຖືກກຳນົດໃຫ້ທຳລາຍລະບົບຮັກສາຄວາມປອດໄພ ແລະ ເຂົ້າໄປແຊກແຊງທຳລາຍລະບົບປະຕິບັດການ (OS) ແລະ ໄຟລຂໍ້ມູນຕ່າງໆ ຫຼືອາດຈະເປັນໄວຣັດທີ່ລັກເຊື່ອງຢູ່ພາຍໃນ ເພື່ອລັກຂໍ້ມູນສຳຄັນພາຍໃນເຄື່ອງຄອມພິວເຕີ ແລ້ວສົ່ງໄປຫາຕົ້ນທາງ ຫຼື ຜູ້ສ້າງໄວຣັດ.
ໂດຍປົກກະຕິແລ້ວໄວຣັດ ມັກຈະຖືກຂຽນມາເພື່ອທຳລາຍຊອບແວ ຫຼື ກໍ່ກວນ ເຮັດໃຫ້ຄອມພິວເຕີບໍ່ສາມາດໃຊ້ງານໄດ້ຢ່າງເຕັມປະສິດທິພາບ.
ໄວຣັດ ກໍຄືກັນກັບເຊື້ອພະຍາດຊະນິດໜຶ່ງ ເມື່ອເຂົ້າສູ່ລະບົບປະຕິບັດການຄອມພິວເຕີໄດ້ແລ້ວ ກໍຈະກະຈາຍໄປສູ່ພື້ນທີ່ຕ່າງໆ ໃນລະບົບໄດ້ ແລະ ຍັງສາມາດຕິດຕໍ່ໄປຫາເຄື່ອງອື່ນໆ ໄດ້ເຊັ່ນກັນ ຜ່ານການອຸປະກອນບັນທຶກ ຫຼື ສຳຮອງຂໍ້ມູນ ເຊັ່ນ: USB Flash Drive ເປັນຕົ້ນ.
ຖ້າທຽບກັນກັບສິ່ງມີຊີວິດ ກໍຄືກັບຄົນເຮົາທີ່ຕິດເຊື້ອໂດຍການຮັບເຂົ້າມາພຽງໜ້ອຍໆ ແຕ່ສາມາດກະຈ່າຍ ແລະແຕກຕົວຢູ່ພາຍໃນຮ່າງກາຍຂອງເຮົາ ແລະ ສາມາດແພ່ກຣະຈາຍໄປສູ່ຄົນອື່ນໆ ໄດ້.
ຖ້າຫາກເບີ່ງງ່າຍໆ ກໍເໝືອນເຊື້ອທີ່ລະບາດໃນຕອນນີ້ ເຊັ່ນ: Covid-19 ທີ່ສາມາດກະຈ່າຍຈາກຄົນສູ່ຄົນໄດ້ຢ່າງງ່າຍ ແລະ ວ່ອງໄວນຳອີກ ຫາກບໍ່ມີການປ້ອງກັນຢ່າງຖືກຕ້ອງ ກໍຈະກະຈາຍເປັນວົງກວ້າງ ຍາກທີ່ຈະຄວບຄຸມໄດ້.
2. ໄວຣັດຄອມພິວເຕີ ມີຈັກປະເພດ?
ໄວຣັດຄອມພິວເຕີ ມີຢູ່ຫຼາຍປະເພດນ ແລະ ປະຈຸບັນກໍມີການພັດທະນາຂຶ້ນໄປອີກຫຼວງຫຼາຍອີກຫຼາຍປະເພດ ແນວໃດກໍຕາມ ໃນບົດຄວາມນີ້ ຜູ້ຮຽບຮຽນຈະພາມາທຳຄວາມຮູ້ຈັກກັບປະເພດຂອງໄວຣັດບາງປະເພດ ທີ່ມັກຖືກພົບເຫັນຢູ່ເລື້ອຍໆ ເຊັ່ນ:
2.1. Boot Virus ຫຼື Boot sector Virus
ເປັນໄວຣັດທີ່ສາມາດແພ່ກະຈາຍໃນຂະນະເປີດ ຫຼື ບູດເຄື່ອງເຂົ້າສູ່ Windows ໄດ້ຢ່າງວ່ອງໄວ ໂດຍໄວຣັດຊະນິດນີ້ມັກຈະແຝງຢູ່ໃນ Boot Sector ຂອງຮາດດິສ (HDD : Hard Disk Drive) ຫຼື ແຜ່ນດິສເກັດ (Diskette, Floppy Disk) ທີ່ໃຊ້ບູດລະບົບປະຕິບັດການນັ້ນເອງ.
2.2. Macro Virus
ໄວຣັດທີ່ຈະຕິດມາກັບໄຟລເອກະສານຕ່າງໆ ຊຶ່ງຈະມີຄຳສັ່ງມາໂຄຣ ສຳລັບເຮັດວຽກຊ້ຳຊ້ອນອັດໂນຕະໂນມັດ ໃນໄຟລເອກະສານ ເຊັ່ນ: ໄຟລ Microsoft Word ແລະ Excel... ເປັນປະເພດທີ່ສ້າງຄວາມລຳບາກ ແລະ ຫຍຸ້ງຍາກໃນການເຮັດວຽກງານໃຫ້ກັບຜູ້ໃຊ້ຄອມພິວເຕີທີ່ຕິດໄວຣັດດັ່ງກ່າວ.
2.3. Trojan
ໂທຣຈັນ ຫຼື ເອີ້ນກັນວ່າ “Trojan Horse” ມ້າໂທຣຈັນ ເປັນ Malware (Malicious Software) ຊະນິດໜຶ່ງທີ່ຖືກສ້າງຂຶ້ນມາເພື່ອລັກລອບເກັບຂໍ້ມູນສຳຄັນ ເຊັ່ນ: Username, Password, ເລກບັນຊີທະນາຄານ, ໝາຍເລກບັດຕ່າງໆ ແລະ ຂໍ້ມູນສ່ວນບຸກຄົນອື່ນໆ ເພື່ອເຈາະເຂົ້າເຖິງລະບົບ ຫຼື ໂຈມຕີລະບົບຄອມພິວເຕີ ເປັນຕົ້ນ.
2.4. File Virus
ເປັນໄວຣັດທີ່ແອບແຝງຢູ່ກັບໄຟລຕ່າງໆ ເຊັ່ນ: ໂປຣແກຣມ .exe ຫຼື ແຊຣແວຣ (Shareware) ຕ່າງໆ ທີ່ຜູ້ໃຊ້ຄອມພິວເຕີສ່ວນຫຼາຍມັກຈະດາວໂຫຼດຈາກເວັບໄຊທີ່ບໍ່ໜ້າເຊື່ອຖື ຫາກບໍ່ມີ Anti-Virus ຕິດຕັ້ງໄວ້ ເມື່ອຄລິກຕິດຕັ້ງໄຟລເຫຼົ່ານີ້ ໄວຣັດກໍຈະກະຈາຍເຂົ້າສູ່ເຄື່ອງຄອມພິວເຕີທັນທີ.
2.5. Ransomware
ຄືໄວຣັດທີ່ສາມາດລອັກເຄື່ອງຂອງທ່ານໄດ້ ເມື່ອຄອມພິວເຕີຖືກໄວຣັດຊະນິດນີ້ເຂົ້າໄປ ເຈົ້າຂອງເຄື່ອງກໍຈະບໍ່ສາມາດໃຊ້ຄອມພິວເຕີເຄື່ອງນັ້ນ ຫຼື ເປີດໄຟລ໌ຕ່າງໆ ໄດ້ ຫຼັງຈາກນັ້ນກໍຈະມີຂໍ້ຄວາມໃນລັກສະນະຮຽກຄ່າໄຖ່ ສົ່ງເຂົ້າມາທາງອິເມວຂອງທ່ານ ເພື່ອຢື່ນຂໍ້ສະເໜີໃນການປົດລອັກເຄື່ອງ ຫຼື ຟາຍຂອງທ່ານ.
2.6. Worm
Worm ຫຼື ໜອນ ຄືໄວຣັດ ທີ່ສາມາດທຳລາຍລະບົບເຄືອຂ່າຍຄອມພິວເຕີໄດ້ໃນອັດຕາທີ່ສູງທີ່ສຸດ ສາມາດກະຈາຍຕົວໄດ້ຢ່າງວ່ອງໄວຜ່ານທາງລະບົບອິນເຕີເນັດ ເຫດຜົນທີ່ຖືກເອີ້ນວ່າ Worm ນັ້ນ ມາຈາກລັກສະນະຂອງການເຮັດວຽກງານທຳລາຍ ແລະ ການກະຈາຍຕົວໄດ້ຢ່າງວ່ອງໄວຄືກັບໜອນທີ່ກິນພືດຜັກ, ຫມາກໄມ້ ນັ້ນເອງ.
3. Antivirus ແມ່ນຫຍັງ?
Antivirus (ແອນຕີ້ໄວຣັດ) ຄື ໂປຣແກຣມທີ່ຖືກຂຽນ ແລະ ພັດທະນາຂຶ້ນມາປົກປ້ອງລະບົບປະຕິບັດການ (OS) ຫຼື ຊອບແວຄອມພິວເຕີໂດຍສະເພາະ. ມີຄວາມສາມາດພິເສດໃນການຈົດຈຳ ແລະ ຕໍ່ຕ້ານສິ່ງແປກປອມ ຫຼື ທີ່ເອີ້ນກັນວ່າ “ໄວຣັດ” ບໍ່ໃຫ້ເຂົ້າມາແຊກແຊງ ຫຼື ທຳລາຍໄຟລສຳຄັນໃນລະບົບປະຕິບັດການ (OS) ຫຼື ຂໍ້ມູນສຳຄັນພາຍໃນເຄື່ອງຄອມພິວເຕີໄດ້. ໄວຣັດໃນທີ່ນີ້ຈະລວມເຖິງ ໄວຣັດ (Virus), ເວິຣມ (Worm), ໂທຣຈັນ (Trojan), ສປາຍແວຣ (Spyware) ເປັນຕົ້ນ.
ຖ້າທຽບກັບສິ່ງມີຊີວິດ Antivirus ກໍຄືວັກຊີນ ກໍຄືເຮົາໄດ້ຮັບການສີດວັກຊີນ ເຂົ້າມາໃນຮ່າງກາຍ ເພື່ອສ້າງພູມປ້ອງກັນ ແລະ ຊ່ວຍກຳຈັດເຊື້ອພະຍາດ ຫຼື ລະບົບອົງກອນທີ່ມີເຈົ້າໜ້າທີ່ຖືຮັກສາຄວາມປອດໄພ ຕິດຕາມເຝົ້າລະວັງ ແລະ ກວດສອບສະແກນບຸກຄົນ ຫຼື ວັດຖຸອັນຕະລາຍທີ່ຈະເຂົ້າມາໃນອົງກອນນັ້ນເອງ.
4. ຈຳເປັນບໍທີ່ຕ້ອງມີແອນຕີ້ໄວຣັດ
ໃນປະຈຸບັນ ລະບົບປະຕິບັດການ Microsoft Windows ເວີຊັນໃໝ່ໆ ເຊັ່ນ: Windows 8, Windows 10 ແລະ Windows 11 ນັ້ນ ແມ່ນໄດ້ມີ Antivirus ຕິດຕັ້ງມາໃຫ້ຢູ່ແລ້ວ ຄື Windows Security ຫຼື Windows Defender Antivirus ແລະໄດ້ມີການພັດທະນາໄປສູງຫຼາຍແລ້ວໃນປະຈຸບັນ ຫາກເຄື່ອງຄອມພິວເຕີບໍ່ໄດ້ມີຂໍ້ມູນທີ່ສຳຄັນຫຼາຍໆ ກໍບໍ່ຈຳເປັນຕ້ອງເຊົ່າ ຫຼື ຊື້ Anti-Virus Program ມາຕິດຕັ້ງເພີ່ມກໍໄດ້ ເຊັ່ນ: ເຄື່ອງໃຊ້ງານທັ່ວໄປ, ເບິ່ງໜັງ, ຟັງເພງ, ຫຼິ້້ນເກມ ຫຼື ໃຊ້ເຮັດວຽກນ້ອຍໆ ກໍຈະບໍ່ມີບັນຫາແຕ່ຢ່າງໃດ.
ແຕ່ຫາກທ່ານເຮັດວຽກຢູ່ໃນບໍລິສັດ ຫຼື ອົງກອນ ທີ່ມີຂໍ້ມູນສຳຄັນຈຳນວນຫຼາຍ ກໍ່ຄວນຈະມີ Antivirus ຕິດຕັ້ງເອົາໄວ້ຈະຮັບປະກັນຫຼາຍກວ່າ ເນື່ອງຈາກປະຈຸບັນ ແມ່ນໄດ້ມີກຸ່ມຜູ້ບໍ່ປະສົງດີ ຄື: ແຮັກເກີ ມັກລັກຂໍ້ມູນສຳຄັນໄປຮຽກຄ່າໄຖ່ (Ransomware) ຊຶ່ງກໍມີຂ່າວອອກມາຫຼວງຫຼາຍ ຫາກຂໍ້ມູນສຳຄັນຫຼາຍໆ ຫຼຸດອອກໄປກໍອາດຈະເຮັດໃຫ້ບໍລິສັດທ່ານຖືກຟ້ອງ ເກີດຄະດີຄວາມ ແລະ ເສຍຄ່າປັບໃໝຢ່າງມະຫາສານໄດ້ ເຊິ່ງປະຈຸບັນນີ້ ສປປ ລາວ ເຮົາ ໄດ້ປະກາດໃຊ້ ກົດໝາຍ ວ່າດ້ວຍການປົກປ້ອງຂໍ້ມູນເອເລັກໂຕຣນິກ ອົງກອນຕ່າງໆ ຍິ່ງຕ້ອງປົກປ້ອງຂໍ້ມູນກັນຢ່າງເຕັມທີ່ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ເກີດບັນຫາຕາມມານັ້ນເອງ.
ເພື່ອປ້ອງກັນໄພຄຸກຄາມທາງຄອມພິວເຕີ ສິ່ງທີ່ຕ້ອງເຮັດຄືຄວນໃຊ້ໂປຣແກຣມປ້ອງກັນໄວຣັດ (Antivirus software) ທີ່ໜ້າເຊື່ອຖື ຊຶ່ງກໍມີໃຫ້ເລືອກໃຊ້ຫຼາຍແບຣນດ໌ ເຊັ່ນ: Kaspersky, McAfee, Bitdefender, Avast, ESET NOD32 ເປັນຕົ້ນ ຊຶ່ງແຕ່ລະຫຼູ້ນແຕ່ລະແບຣນດ໌ ກໍອາດຈະມີຄວາມສາມາດທີ່ແຕກຕ່າງກັນອອກໄປ ຫາກຕ້ອງການໃຊ້ຈິງ ກໍຄວນສຶກສາຟີເຈີ ທີ່ເໝາະສົມກັບອົງກອນ ຈະໄດ້ປ້ອງກັນຖືກທາງ ແລະ ໄດ້ປະໂຫຍດສູງສຸດ.
5. ການປ້ອງກັນໄວຣັດເບື້ອງຕົ້ນ
ສາມາດເລີ່ມການປ້ອງກັນເບື້ອງຕົ້ນ ໃຫ້ເຄື່ອງຄອມພິວເຕີຂອງທ່ານປອດໄພຈາກໄວຣັດໂດຍມີວິທີງ່າຍໆ ຄື:
- ບໍ່ຄລິກ ຫຼື ເປີດໄຟລ໌ທີ່ບໍ່ຮູ້ຈັກ ເພາະອາດຈະມີໄວຣັດ ຫຼື ມັນແວຣ ແອບແຝງມາກໍໄດ້.
- ບໍ່ຕິດຕັ້ງໂປຣແກຣມ ຫຼື ດາວໂຫຼດໄຟລຈາກເວັບໄຊທີ່ບໍ່ໜ້າເຊື່ອຖື.
- ບໍ່ເຂົ້າເວັບໄຊທີ່ບໍ່ຮູ້ຈັກ ຫຼື ຄລິກປອັບອັບ (Popup) ແປກໆ ແລະ ໜ້າສົງໄສ ໃນໜ້າເວັບທີ່ເດ້ງຂຶ້ນມາ.
- ບໍ່ເປີດອີເມວ (E-mail) ທີ່ບໍ່ຮູ້ຈັກແຫຼ່ງທີ່ມາ ເພາະອາດຈະມີມັນແວຣ (Malware) ແຝງມາໃນອີເມງ ຫຼື ໄຟລແນບໄດ້ ແລະ ຄວນລົບ E-mail ທີ່ໜ້າສົງໄສ ເພື່ຕັດບັນຫາທີ່ຈະຕາມມາ.
- ຕິດຕັ້ງໂປຣແກຣມປ້ອງກັນໄວຣັດ (Anti-Virus software) ແທ້ ແລະ ໜ້າເຊື່ອຖື ແລະ ໝັ່ນສະແກນໄວຣັດໃນເຄື່ອງຢູ່ສະເໝີ ຢ່າງໜ້ອຍເດືອນລະ 1 ເທື່ອ ແລະ ອັບເດດໂປຣແກຣມໃຫ້ທັນສະໄໝຢູ່ສະເໝີ.
- ກໍລະນີເຊື່ອມຕໍ່ອຸປະກອນຈັດເກັບຂໍ້ມູນພາຍນອກ ເຊັ່ນ: USB Flash Drive ເປັນຕົ້ນ. ຫາກເປັນໄປໄດ້ ແນະ ນຳໃຫ້ສະແກນໄວຣັດກ່ອນເປີດໃຊ້ງານທຸກເທື່ອ.
ພຽງເທົ່ານີ້ ກໍເຮັດໃຫ້ຄອມພິວເຕີຂອງທ່ານປອດໄພຈາກໄວຣັດ ແລະ ມັນແວຣຕ່າງໆ ໄດ້ແລ້ວ ຈື່ໄວ້ງ່າຍໆ ເລີຍ ຄື: ບໍ່ເປີດ, ບໍ່ຄລິກ, ບໍ່ຕິດຕັ້ງໂປຣແກຣມ ຈາກແຫຼ່ງທີ່ບໍ່ຮູ້ຈັກທີ່ມາ ແລະ ໝັ່ນອັບເດດ OS ແລະ Software ເຊັ່ນ: Antivirus ໃນເຄື່ອງໃຫ້ທັນສະໄໝຢູ່ສະເໝີກໍພຽງພໍແລ້ວ.
